De Baltische Staten, het warme noorden (4).

Orthodox oosten en Russische drinkgewoontes.

Geschiedenis is alom tegenwoordig. Als we het meer verlaten, vinden we, verscholen tussen de bossen, een oud voormalig "Gutshof". Eens trokken de Duitse kruisridders, toen ze geen emplooi meer vonden in het heilig land, hierheen om te kerstenen en vestigden zich als baronnen op grote landgoederen. In de tweede wereldoorlog moesten ze "Heim ins Reich". Hun verlaten herenhuizen zijn, deels gerestaureerd en met een nieuwe bestemming, deels nog erg verwaarloosd, overal te bezoeken.
Recente geschiedenis ademt de oostelijkste grenspost van Estland en Letland. Een gigantisch gebouw en een vierbaansweg met totaal geen verkeer. In de Sovjettijd was dit de doorgaande verbinding van Riga's haven naar Moskou.
Het oosten van de Baltische Staten heeft een overwegend Russische bevolking, die er al net zo lang woont als de Esten, Letten en Litouwers. Kerkjes hebben een uientorentje en op kerkhoven staat op de graven het typische orthodoxe kruis met een rechte en een schuine dwarsbalk. Maar nog steeds zien we geen letter in het Russisch op gebouwen, winkels, wegwijzers en andere borden. Onze kennis van het Russisch wordt hier wel gewaardeerd.
We passeren een stomdronken voerman op een paardenkar, slapend wiegt zijn hoofd op het ritme van de kar op en neer. Gelukkig weet het paard rechts te houden! Toeval of niet, maar we zien wel veel meer dronken mannen, soms zomaar langs de weg liggend. Meestal zitten ze echter op een krukje of stoeltje voor een winkel, bier in de hand, lodderig voor zich uit te kijken. Misschien lijkt het erger dan het is, want soms wensen ze ons in het voorbijgaan een goede reis.
De helft van de schappen in de winkeltjes wordt ingenomen door alcoholische dranken, zowel hoog als laag procentig en dat zien we in alle drie de landen. Vaak zijn ze nog gevestigd in de oude oostblokstijl gebouwtjes met getraliede ramen, in de rij staan voor bediening is er nauwelijks meer bij, tenzij je toevallig een langzame zeurderige klant voor je treft. De meeste winkels zijn trouwens zelfbediening en 7 dagen per week open van 's ochtends vroeg tot 's avonds laat. En elk dorp heeft wel een "maisto prekes" (Lt), "veikal" (Lv), of "pood" (Est), makkelijker kan haast niet voor reizende fietsers. Er is genoeg te koop, vooral bij steden heb je al hele grote supermarkten met veel geïmporteerde artikelen.

Kamperen en bandieten?

Kamperen bij de kleine boerderijtjes levert veel contacten op. Weinigen hebben waterleiding, meestal moeten we water uit de put halen. Buiten zijn de huisjes van verweerd hout, vaak met scheefgezakte schuren. Binnen is het rommelig en armoedig, een groot kolenfornuis om te koken, een tafel met een plastic laken, wat emmers; een TV ontbreekt echter niet. Jongeren zijn al naar de steden getrokken, we treffen vaak oude, krom gewerkte mensen aan. Steunend op een stok, als de heks van Hans en Grietje, komt de vrouw des huizes na het melken vaak een emmertje melk brengen en wil van geen betaling weten. Appels, peren en augurken worden ons gebracht en allemaal met een vriendelijk praatje.
In noord-oost Litouwen fietsen we door dichte bossen, waar veel meren in liggen. Een prachtig gebied, maar op de eenzame weg, die nu al 30 km door alleen maar bos voert, voelen we ons een beetje ongemakkelijk. We rijden vlak langs de grens met Wit-Rusland en gisteravond vertelden de mensen ons dat in dit grensgebied veel bandieten -uiteraard Witrussen volgens hen- de boel onveilig maken. Ze keken ons daarbij betekenisvol aan en maakten een gebaar van de hals afsnijden. We komen opeens in een brede open sleuf in het bos, waardoor hoogspanningslijnen zoemend de stroom vervoeren. Het raadsel op onze kaart van een klein stukje autoweg zomaar midden in het bos is daarmee opgelost: Vlakbij ligt een kerncentrale van het type Tsernobyl. Zo is deze idyllisch mooie streek tweemaal voor ons bedorven.